یکی از خواسته‌های همه ما در زندگی رسیدن به جایگاه و موقعیت بالا و درخور شأن ماست. اما گاهی این خواسته به هدفی در زندگی تبدیل می‌شود که تمام فکر و ذکر شخص را به خود مشغول می‌کند.
حال سؤالی که پیش می‌آید این است که موقعیت و جایگاهی که هر فرد در نظر دارد تا چه اندازه زندگی او را تحت تأثیر قرار می‌دهد؟ و موانع و آسیب‌های احتمالی این جایگاه و موقعیت دلخواه چیست؟ جواب این سؤالات را می‌توانید در کتاب اضطراب موقعیت اثر آلن دوباتن پیدا کنید. در این مقاله می‌خوانیم به معرفی کتاب اضطراب موقعیت از آلن دوباتن بیردازیم.
آلن دوباتن کیست؟
آلن دوباتن در ۲۰ دسامبر ۱۹۶۹ در زوریخ سوئیس به دنیا آمد. در رشته تاریخ و فلسفه در دو دانشگاه کمبریج و کینگز کالج لندن به تحصیل پرداخت و دوره دکترای خود را در رشته فلسفه فرانسه در دانشگاه هاروارد بعد از گذراندن چند ترم، رها کرد و تصمیم گرفت که وقت خود را برای نوشتن کتابهای فلسفی به زبان ساده اختصاص دهد. او در سال ۲۰۰۸ موسسه‌ی «مدرسه زندگی» را در لندن در زمینه فلسفه تأسیس کرد.
دوباتن به منظور پیوند دادن فلسفه با زندگی این موسسه را تأسیس کرد و در حال حاضر همراه با همکارانش در آن فعالیت می‌کنند. در «مدرسه زندگی»، فلسفه به صورت ساده‌تری آموزش داده می‌شود تا در زندگی کاربردی‌تر باشد. شرکت در همایش‌ها و سخنرانی در کنفرانس‌های مختلف در سراسر دنیا، انتشار کتاب در زمینه فلسفه و زندگی، نگارش مقالات و ساخت و پخش ویدئوهای آموزشی از جمله فعالیت‌های آنان در مدرسه زندگی است.
آلن دوباتن کتابهای بسیاری در حوزه فلسفه زندگی تألیف کرده است. اکثر کتابهای او به زبان‌های بسیاری ترجمه شده است. کتاب‌هایی مانند: تسلیبخشهای فلسفه، جستارهایی در باب عشق، هنر سیر و سفر، خوشی‌ها و مصائب کار، هنر همچون درمان، پروست چگونه می‌تواند زندگی شما را متحول کند و کتاب اضطراب موقعیت با نام دیگر اضطراب منزلت از نمونه تألیفات این فیلسوف و نویسنده سوئیسی- انگلیسی‌تبار است. تعدادی از آثار دوباتن مانند تسلیبخشهای فلسفی و جستارهایی در باب عشق در فهرست کتابهای پرفروش قرار دارند.
دغدغه اصلی دوباتن رسیدن به اصل آرامش در زندگی، با توجه به دانستن فلسفه زندگی است. فلسفه‌ای که باید به زبان ساده بیان شود تا برای عموم مردم قابل فهم باشد. به تعبیری دیگر آلن دوباتن همواره به دنبال پاسخی برای مهم‌ترین پرسش‌های زندگی انسان است.
کتاب اضطراب موقعیت آلن دوباتن
کتاب اضطراب موقعیت، نخستین بار در سال ۲۰۰۴ انتشار یافت. در این کتاب دوباتن بر روی یکی از نیازهای آدمی که رسیدن به موقعیت و جایگاه در اجتماع است تمرکز می‌کند و به تشریح این موضوع جذاب می‌پردازد. در مقدمه کتاب دلیل انتخاب این موضوع را این گونه بیان می‌کند: «عطش رسیدن به موقعیت، مانند دیگر تمایلات فوایدی نیز دارد. به ما نهیب می‌زند که لازم است که حق استعدادهایمان را ادا کنیم، راه ما را در انجام کارهای بی‌قاعده و زیان‌آور می‌بندد و اعضای جامعه را حول نظام ارزشی واحد نگه می‌دارد؛ اما مانند دیگر تمایل‌ها، حجم زیاد آن می‌تواند کشنده و مضر باشد. مفیدترین راه‌حل این مسئله تلاش برای درک آن و صحبت درمورد این تمایل است».
اگر تمایل بیش‌ازحد به داشتن جایگاه و موقعیت داشته باشیم و نتوانیم آن را کنترل کنیم؛ قطعاً دچار اضطراب می‌شویم و این اضطراب می‌تواند بسیار مخرب باشد. دوباتن برای روشن کردن موضوع اضطراب ناشی از موقعیت، در ابتدا تاریخچه آن را بیان می‌کند و برای فهم بیشتر مطلب، از تاریخ غرب و سخنان افراد تأثیرگذاری چون سنت آگوستین، ماکیاولی و آنتونی رابینز کمک می‌گیرد.
کتاب اضطراب موقعیت به دو بخش «علل» و «راه‌حل» تقسیم‌بندی شده است. در بخش اول، نویسنده عواملی مانند توقع، شایستهسالاری و دنیاپرستی را از دلایل اصلی ایجاد این نوع اضطراب معرفی می‌کند. در بخش دوم در پنج فصل، با بررسی موضوعاتی چون «دین»، «سیاست»، «هنر» و «فلسفه» به راه‌حلی منطقی برای برطرف کردن اضطراب ناشی از موقعیت و جایگاه می‌رسد. فهرست مطالب کتاب اضطراب موقعیت به ترتیب زیر است:
بخش اول: علل
• فقدان عشق
• انتظارات
• شایسته سالاری
• اشرافی‌گری
• وابستگی
بخش دوم : راه‌حل
• فلسفه
• هنر
• سیاست
• دین
• بوهم (رهایی از قید و شرط)
مروری بر محتوای کتاب اضطراب منزلت
اگر از قبل خواننده آثار دوباتن بوده‌اید، با تفکر و سبک نوشتاری این نویسنده آشنا هستید . او در کوشش است تا برای سؤالات زندگی پاسخی فلسفی و یا شبه فلسفی ارائه دهد. پاسخ‌هایی که به حس‌ها و تجربه‌های بشری آمیخته باشد و قابلیت لمس داشته باشد. به همین دلیل دوستداران فلسفه عاشق کتابهای دو باتن هستند اما منتقدانش به او نام فیلسوف نمی‌دهند.
در کتاب اضطراب موقعیت نیز هسته‌ی مرکزی متن، یافتن فلسفه‌ایی برای یک میل باطنی در نوع بشر است. تمایل به داشتن موقعیت و جایگاه، نویسنده در ابتدای کتاب برای شرح این میل از عشق کمک می‌گیرد و عشق را به عنوان یک میل درونی ناشناخته معرفی می‌کند. وی در ادامه می‌گوید:« امیال دیگری هم در انسان وجود دارند که مانند عشق مشخص و شناخته شده و قابل الگوبرداری نیستند. بیشتر افراد نمی‌دانند دقیقاً چه می‌خواهند، تنها می‌دانند نیرویی گیرا شبیه به عشق در درون‌شان وجود دارد، اما نمی‌دانند به کدام سو می‌خواهد برود. این امر انسان‌ها را سردرگم و مضطرب می‌کند. دچار افسردگی، استرس، اضطراب، بی‌قراری و… می‌شوند و اتفاقاً دست آخر به آن چیزی که درون‌شان هست نمی‌رسند».
بعد از این مقدمه، پرسش اصلی نویسنده بیان می‌شود. این که «چرایی و چگونگی ایجاد اضطراب موقعیت و راه‌‌های رهایی از آن چیست»؟ دوباتن برای روشن شدن مطلبی که در ذهن دارد اضطراب موقعیت را تعریف می‌کند و عللی را به عنوان عوامل ایجاد این اضطراب نام می‌برد و در بخش دوم کتاب با عنوان «راه‌‌حل‌‌ها»، می‌کوشد که با «فلسفه»، «هنر»، «سیاست»، «مذهب» و «بوهیما»، راه‌‌حل‌‌هایی را ارائه دهد که برای رهایی از این اضطراب‌ها می‌توان از آن ها کمک گرفت.
دوباتن در کتاب اضطراب موقعیت، با بررسی آثار مشهور ادبی و هنرهای تجسمی و در کنار آن بیان نظریات سیاسی که شایستهسالاری مدرن، مانند انباشته سرمایه را مورد انتقاد قرار می‌دهند؛ در واقع قصد دارد به خوانندگان خود این موضوع را بگوید که بهتر است جهان و مواهب درون آن را به شکل دیگری ببینند، تا از اضطراب‌های ناشی از این میل به منزلت کم کرده و به آرامش برسند.
سخن آخر
آلن دوباتن یک فیلسوف مردمی است، به این معنا که تمام تلاش خود را می‌کند تا خوانش و فهم فلسفه برای مردم عامی ساده‌تر شود. در واقع تألیفاتش در راستای آشتی خواننده عام با فضای فلسفه است. در کتاب اضطراب موقعیت با تفکر فلسفی این نویسنده درباره مسئله اضطراب‌های ناشی از کسب جایگاه و موقعیت آشنا می‌شویم. به علاقه‌مندان فلسفه‌ی عامیانه خواندن این کتاب را توصیه می‌کنیم.
