این روزها، عبارات و اصطلاحاتی نظیر ارزهای دیجیتال، بازار سهام، مارکت کپ یا ارزش بازار دائما به گوش می‌رسند. اما مارکت کپ چیست؟ ارزش بازار چگونه محاسبه می‌شود؟ و مجموع مارکت کپ از چه نظر اهمیت دارد؟ در این مطلب، قصد داریم به این پرسش‌ها و سوالات مشابه پاسخ دهیم. اگر شما هم به این موضوع علاقه‌مند هستید، پیشنهاد می‌کنیم خواندن این مقاله را از دست ندهید.
مارکت کپ چیست؟
ارزش بازار یا مارکت کپ (market cap) مخفف عبارت Market capitalization است و کل ارزش دلاری یک شرکت را در بازار سهام نشان می‌دهد. مارکت کپ را می‌توان یکی از مهم‌ترین معیارهای اقتصادی برشمرد که در ارزیابی ارزش لحظه‌ای یک شرکت یا یک ارز دیجیتال و مقایسه آن با سایر موارد مشابه کاربرد دارد.
به عبارت ساده‌تر، market cap مقیاسی است که به سنجش بزرگی سرمایه موجود در یک بازار، پایداری دارایی‌ها و به‌دست آوردن چشم‌اندازی جامع از آن کمک می‌کند. در زمینه ارزهای دیجیتال، Market capitalization به معنای ارزش تمامی سکه‌هایی است که تا کنون استخراج شده‌اند و در بازار کریپتوکارنسی در گردش هستند. در دنیای رمز ارزها، بزرگ‌ترین مارکت کپ به بیت کوین تعلق دارد اما ارزش این ارز دیجیتال هم درست مانند سایر رمز ارزها همواره دچار نوسانات قابل توجهی است. با وجود این، طبیعتا این ارز به دلیل برخورداری از ارزش بازار بیشتر به‌عنوان سرمایه‌گذاری با ثبات‌تری شناخته می‌شود.
برای روشن‌تر شدن موضوع، کافی است یک اقیانوس متلاطم و چندین کشتی با ابعاد متفاوت را مجسم کنید؛ طبیعی است که کشتی‌های بزرگ‌تر از پایداری بیش‌تری برخوردار هستند و با ریسک کم‌تری می‌توانند طوفان را پشت سر بگذارند. این در حالی است که کشتی‌های کوچک‌تر یا همان ارزهای دیجیتال با مارکت کپ کم‌تر بیش از سایرین در معرض خطر نوسانات بازار قرار دارند و ممکن است سودهای بزرگ یا زیان‌های هنگفتی را به‌دنبال داشته باشند. وقتی صحبت از مارکت کپ به میان می‌آید، ممکن است اصطلاحاتی نظیر «عرضه در گردش» (circulating supply) و «عرضه کاملا رقیق شده» (fully diluted supply) نیز به گوش برسند.
عرضه در گردش (circulating supply) چیست؟
عرضه در گردش عبارت از تعداد سکه‌های یک ارز دیجیتال است که تا کنون استخراج شده و در دسترس عموم قرار گرفته‌اند. به بیان دیگر، این اصطلاح به کل دارایی در حال گردش یک رمز ارز اطلاق می‌شود.
عرضه کاملا رقیق شده (fully diluted supply) چیست؟
عرضه کاملا رقیق شده (FDV) عبارت از تعداد کل سکه‌های یک رمز ارز است که در طول زمان می‌تواند در بازار سرمایه ارائه شود و در دسترس علاقه‌مندان قرار بگیرد. به بیان دیگر، این اصطلاح به حجم و ارزش بازار یک پروژه در آینده اشاره می‌کند.
ارزش بازار یا مارکت کپ (Market Cap) چگونه محاسبه می‌شود؟
برای محاسبه ارزش بازار یا مارکت کپ (Market Cap) ارزهای دیجیتال، کافی است تعداد کل سکه‌های عرضه شده و در حال گردش را در قیمت روز هر یک از آن‌ها ضرب کنید. برخی از ناظران با پیروی از دستورالعمل یاد شده، ارزش بازار را با استفاده از عرضه در حال گردش اندازه‌گیری می‌کنند. این در حالی است که بعضی دیگر از آن‌ها برای محاسبه مارکت کپ از میزان عرضه کاملا رقیق شده استفاده می‌کنند.
مجموع ارزش بازار ارزهای دیجیتال (Total Market Cap)
مجموع ارزش بازار ارزهای دیجیتال که از آن با عنوان ارزش کل بازار هم یاد می‌شود به معنای کل دارایی‌هایی است که در لحظه در بازار مورد نظر وجود دارند. بنابراین، برای محاسبه Total Market Cap ارزهای دیجیتال لازم است عرضه در گردش هر یک از رمز ارزها در قیمت لحظه‌ای آن ضرب شده و نهایتا، کلیه حاصل‌ضرب‌های به‌دست آمده با هم جمع شوند. با توجه به آن‌چه گفته شد، نوسانات هر یک از ارزهای دیجیتال به شکل قابل توجهی بر کل ارزش بازار رمز ارزها تاثیر می‌گذارد. طبیعتا، میزان این تاثیر با بزرگی مارکت کپ رمز ارز یاد شده در ارتباط خواهد بود.
چرا مجموع مارکت کپ مهم است؟
همان‌طور که گفته شد، مجموع مارکت کپ با نوسانات کلیه ارزهای دیجیتال در ارتباط است. بنابراین، می‌توان دریافت که ارزش کل بازار تا اندازه زیادی به بالا و پایین شدن ارزهای بزرگ و با ارزشی نظیر بیت‌کوین بستگی دارد. این روند را اصطلاحا تسلط یا Dominance می‌نامند.
طبیعتا، افزایش تسلط رمز ارزی نظیر بیت‌کوین می‌تواند موجب تغییر نمودار مجموع مارکت کپ شده و آن را مشابه نمودار خود کند. به این ترتیب، با در نظر گرفتن میزان تسلط بیت‌کوین بر بازار کافی است نمودار نوسانات آن را مطالعه کنید تا بتوانید نوسان کل بازار سرمایه و سایر ارزهای دیجیتال را نیز به‌طور نسبی پیش‌بینی کنید. انجام این کار، تا اندازه‌ای می‌تواند به کاهش ریسک سرمایه‌گذاری و آگاهی از فعل‌وانفعالات موجود در بازار کمک کند.
در مجموع، می‌توان گفت Total Market Cap معیاری است که برای سنجش و ارزیابی بسیاری از بخش‌های بازار سرمایه کاربرد دارد. اغلب صاحب‌نظران، مجموع مارکت کپ ارزهای دیجیتال را با ارزش بازار سهام یا طلا مقایسه کرده و از این طریق، میزان رشد احتمالی بازار کریپتوکارنسی را در آینده تخمین می‌زنند. با وجود این، پیش‌بینی‌های حاصل از مقایسه این بازارها چندان قابل اعتماد نیست و نمی‌توان به‌صورت بی‌قید و شرط به آن‌ها اتکا کرد.
گمراه‌کننده بودن مجموع مارکت کپ توکن‌ها
صرفا در نظر گرفتن مجموع مارکت کپ توکن‌ها و سرمایه‌گذاری بر این اساس ممکن است گمراه‌کننده باشد. این موضوع، عمدتا از دلایل زیر ناشی می‌شود:
- مارکت کپ هر یک از ارزهای دیجیتال بر مبنای حاصل‌ضرب عرضه در گردش و قیمت هر واحد سنجیده می‌شود. با این حال، با توجه به ویژگی‌های خاص بستر بلاک‌چین اطمینان از درستی اطلاعاتی نظیر میزان دقیق دارایی‌های در گردش امری دشوار است. بنابراین، چنین داده‌هایی را نمی‌توان به‌طور قطع معتبر دانست. این تردید، اعتبار تصمیم‌گیری و سرمایه‌گذاری بر اساس مجموع مارکت کپ توکن‌ها را زیر سوال می‌برد.
- در بازار رمز ارزها، پروژه‌هایی وجود دارند که اطلاعات نادرستی را درباره عرضه در گردش توکن‌های خود منتشر می‌کنند. این امر به‌منظور ایجاد چشم‌انداز مطلوب‌تر و جذب سرمایه بیشتر انجام می‌شود. طبیعتا، نادرستی این قبیل اطلاعات بر ارزش کل بازار نیز تاثیرگذار بوده و این مبنای تصمیم‌گیری را فاقد اعتبار می‌کند.
- با فرض صحت داده‌های منتشر شده باز هم به‌طور قطع نمی‌توان تصمیم‌گیری‌های مالی در حوزه رمز ارزها را بر پایه مجموع مارکت کپ توکن‌ها انجام داد. چرا که، Total Market Cap فقط یک رقم متغیر است که در بازه زمانی خاصی اعتبار دارد. بنابراین، مجموع مارکت کپ توکن‌ها به‌سادگی می‌تواند طی چند روز تغییر کرده و افزایش یا کاهش چشمگیری را تجربه کند.
ارزهای دارای تورم منفی
تورم منفی (Deflation) در امور مالی سنتی با تعریف و اثرگذاری آن در دنیای ارزهای دیجیتال متفاوت است. در اقتصاد سنتی، تورم منفی اتفاق بدی است؛ این در حالی است که Deflation برای رمز ارزها یک عنصر مثبت به حساب می‌آید.
در امور مالی سنتی، تورم منفی به معنای کاهش قیمت دارایی است که به دلایل خاصی مانند ضرب یا چاپ بیش از اندازه پول اشاره دارد. با این حال، در دنیای رمز ارزها این مفهوم به معنای کاهش عرضه ارز یاد شده در بازار و پایین آمدن تعداد توکن‌های در گردش خواهد بود.
انجام این کار از روش‌های مختلفی نظیر سوزاندن توکن‌ها انجام می‌گیرد. این کار به معنای حذف بخشی از توکن‌هایی انجام می‌شود که در بازار رمز ارز در حال گردش هستند. این امر به‌منظور پایین آوردن میزان عرضه دارایی و با هدف جلوگیری از پایین آمدن ارزش هر واحد یا با امید افزایش ارزش آتی آن صورت می‌گیرد.
تعدادی از پروژه‌ها، این کار را در انتهای فرآیند ICO یا عرضه اولیه و به‌منظور از بین بردن توکن‌ها یا کوین‌های به فروش نرفته انجام می‌دهند. این در حالی است که برخی دیگر از پروژه‌ها به‌طور دوره‌ای روند توکن‌سوزی را دنبال کرده و از این طریق، ارزش رمز ارز مورد نظر را بالا می‌برند. از این جمله، می‌توان به BNB اشاره کرد.
عملکرد ارزهای دارای تورم منفی
با توجه به آن‌چه گفته شد، سوال اصلی این است که یک پروژه بلاک‌چین چگونه توکن‌های خود را از بین برده یا اصطلاحا آن‌ها را می‌سوزاند؟ انجام این کار از دو روش امکان‌پذیر است:
1- خریداری مجدد و سوزاندن
برای این منظور، پروژه مورد نظر توکن‌های خود را به‌تدریج از هولدرها خریداری کرده و طی یک فرآیند برگشت‌ناپذیر آن‌ها را به یک آدرس غیر قابل دسترس یا آدرس خورنده (Eater Address) منتقل می‌کند. این آدرس دارای کلید خصوصی نبوده و کلیه رمز ارزهای انتقال یافته به آن برای همیشه از دسترس خارج می‌شوند.
2 – سوزاندن تراکنش
این روش توکن‌سوزی با استفاده از یک قرارداد هوشمند انجام می‌گیرد. طی این قرارداد، بخشی از کارمزد هر یک از ترکنش‌ها به‌طور خودکار سوزانده می‌شود. این مکانیزم به تعداد تراکنش‌های یک پلت‌فرم بستگی دارد. به این معنا که هر چه تعداد تراکنش‌ها بیشتر باشد، توکن‌های بیش‌تری هم سوزانده می‌شوند.
سخن آخر
در این مطلب، تلاش کردیم به سوالاتی نظیر «مارکت کپ چیست؟» پاسخ داده و برخی از کلی‌ترین مفاهیم مربوط به آن را با شما به‌اشتراک بگذاریم. با توجه به آن‌چه گفته شد، می‌توان دریافت که ارزش بازار یا Market Cap تنها یکی از معیارهای قابل توجهی است که در بازار رمز ارزها و سایر بازارهای مالی می‌توان در نظر گرفت. با این حال، سرمایه‌گذاری در این بازارها نباید صرفا مبتنی بر ارزش بازار باشد. در واقع، انجام این کار نیازمند مطالعات کافی و تحقیقات گسترده است.
