در فناوری بلاک چین تراکنش‌ها بدون واسطه‌‌های شخص ثالث مرکزی مانند بانک یا مؤسسه مالی انجام می‌‌شوند. این یعنی تمرکز زدایی که در آن اختیارات از تعداد معدودی از افراد به تعداد بسیاری از افراد توزیع میشود. در این مطلب در کنار توضیح نحوه کارکرد یک صرافی غیرمتمرکز (DEX) به انواع آن خواهیم پرداخت و بهترین صرافیهای غیرمتمرکز را معرفی خواهیم کرد.
صرافی غیرمتمرکز چیست؟
صرافی غیرمتمرکز یا (DEX) یک صرافی ارز دیجیتال است که به کاربران خود این اجازه را میدهد که از طریق تراکنش‌‌های مستقیم ارزهای دیجیتال و از طریق یک پلتفرم آنلاین، بدون واسطه به مبادله ارز دیجیتال بپردازند. این موضوع درست خلاف جهت مبادلات متمرکز سنتی است. در مبادلات سنتی در یک تراکنش معمولی، یک نهاد شخص ثالث چون بانک مرکزی، پلتفرم معاملاتی، موسسه دولتی و غیره نگهبانی و مدیریت وجوه کاربران را بر عهده دارند تا ناظری بر امنیت و انتقال دارایی‌‌ها بین دو طرف باشند.
اما در یک صرافی غیرمتمرکز، یک بلاک چین یا دفتر کل توزیع شده جای شخص ثالث را می‌گیرد تا با انتقال عملیات اصلی بر روی آن، به کاربران اجازه دهد کنترل دارایی‌های خود را تحت اختیار بگیرند. صرافی غیرمتمرکز باعث تجارت امن‌‌تر و شفاف‌‌تر میشود. DEX ها از قراردادهای هوشمند برای اجرای تراکنش‌‌های بازار و با تخصیص عملیات تراکنش‌ها به کد مستقل استفاده میکنند. البته انواع مختلفی از سفارش‌ها با درجات مختلف عدم تمرکز وجود دارند. این صرافیها در پاسخ به سیستم‌‌های مالی معیوب و قدیمی ایجاد شدند تا خطرات یک سیستم متمرکز را به کاربران خود گوشزد کنند. خطراتی چون امنیت ناکافی، مسائل فنی و عدم شفافیت.
صرافی غیرمتمرکز چگونه کار می‌کند؟
هر صرافی از اجزای مختلفی تشکیل شده است که عبارتند از: رابط کاربری گرافیکی، موتور تطابقی و معاملاتی، هسته مرکزی هر سیستم، نقدینگی، سیستم مدیریت و … هر کدام از این اجزا را از لحاط فنی می‌توان به صورت غیرمتمرکز پیاده سازی کرد اما این کار اصولا منطقی نیست.
-
رابط کاربری گرافیکی
رابط کاربری گرافیکی یک لایه پوسته‌ای است که کل سیستم را می‌پوشاند. کلاینت وب، کلاینت موبایل، اپلیکیشن دسکتاپ یا تلویزیون‌های هوشمند و اَپ‌های مخصوص گجت‌ها می‌تواند این لایه باشند.
-
موتور معاملاتی
از لحاظ فنی می‌توان تمام ویژگی‌های تکنولوژی بلاک چین را در موتور معاملاتی پیاده کرد ولی در عمل این کار ضرورتی ندارد چرا که در صرافی غیر متمرکز قیمت در بازار مشخص شده و حداقل دو نوع سفارش وجود دارد.
-
نقدینگی
به دلیل خصوصیات کیف پول‌ها، یک صرافی غیرمتمرکز نمی‌تواند از سرویس شخص ثالث یا استخر نقدینگی استفاده کند و متاسفانه در سیستم صرافی غیرمتمرکز ارز دیجیتال، نقدینگی بزرگ‌ترین نقطه ضعف است. با این حال شاید بتوان با ایجاد یک صرافی ارز دیجیتال ترکیبی این مشکل را حل کرد.
تفاوت‌های صرافی متمرکز و صرافی غیرمتمرکز
صرافی متمرکز و صرافی غیرمتمرکز تفاوت‌هایی با یکدیگر دارند که از مهمترین آن‌ها می‌توان به شیوه کنترل دارایی کاربران اشاره کرد. در شیوه کنترل دارایی کاربران در صرافیهای متمرکز، رمزارزهای کاربران در کیف پول صرافی قرار دارد. این در حالی است که در صرافیهای غیرمتمرکز، درایی کاربران در کیف پول خودشان قرار دارد.
معایب و خطرات صرافی غیرمتمرکز
مزایای صرافیهای غیرمتمرکز عبارتند از: نیاز به احراز هویت ندارند، حفظ حریم خصوصی، بدون ریسک طرف مقابل، همه توکن‌ها قابل معامله هستند. در ادامه به معایب این صرافیها نیز اشاره می‌کنیم. در حقیقت با این که این صرافیها برخی از مزایای منحصر به فرد را به کاربران خود ارائه میکنند اما دارای معایبی نیز هستند. معایب آن‌ها به شرح زیر است.
1- بدون قابلیت بازیابی
DEXها اصولا توانایی بازیابی دارایی‌های گمشده، دزدیده شده یا جابه‌جا شده را ندارند. به دلیل عدم فرآیند احراز هویت یا عدم توانایی لغو تراکنش در صورت به خطر افتادن حساب یا از دست دادن کلید خصوصی، کاربران نمی‌توانند داده‌ها را بازیابی کنند یا دارایی‌های خود را بازگردانند.
2- نقدینگی پایین
صرافیهای غیرمتمرکز از آن جهت که جدید هستند نقدینگی کمتری نسبت به پلتفرم‌های متمرکز دارند که باید کاربران جدیدی را برای تولید نقدینگی بیشتر جذب کنند.
3- سرعت محدود
بررسی و اعتبارسنجی تراکنش‌ها در شبکه بلاک چین نیاز به زمان دارد و سرعت پردازش بستگی به استخراج کنندگان شبکه دارد.
4- کارکرد معاملاتی محدود
صرافیهای غیرمتمرکز تمایل دارند بر اجرای سفارشات خرید و فروش ساده تمرکز کنند و عملکردهای معاملاتی پیشرفته مانند حد ضرر، معاملات حاشیه و وام و… در اکثر آن‌ها در دسترس نیستند.
معرفی بهترین صرافی های غیرمتمرکز
در ادامه مقاله قصد داریم بهترین صرافیهای غیرمتمرکز ارز دیجیتال فعال در حوزه دیفای را به شما معرفی کنیم. بهتر است بدانیم که صرافیهای غیر متمرکز بسیاری وجود دارد که اکثر آن‌ها بر روی شبکه اتریوم راه‌اندازی شده‌اند. اما مهمترین بحث در میان این صرافیها تامین نقدینگی است.
در حال حاضر بهترین صرافی غیرمتمرکز روی شبکه اتریوم یونی سواپ و بهترین دکس روی شبکه بایننس اسمارت چین پنکیک سواپ است. بیش از ۸۰ درصد معاملات در صرافیهای غیرمتمرکز در سه صرافی که در ادامه معرفی می‌کنیم انجام میشود.
1- صرافی یونی سواپ
یونی سواپ (Uniswap) یکی از محبوب‌ترین صرافیهای غیرمتمرکز (DEX) است با ویژگی پروتکل نقدینگی خودکار. در یونی سواپ کاربران می‌توانند با واریز مقدار مشخصی از توکن‌های موجود در استخر مورد نظر خود، به ارائه‌دهنده نقدینگی در آن استخر تبدیل شوند و در مقابل آن پاداش دریافت کنند. یونی سواپ دو ویژگی اصلی دارد. تبادل توکن و استخرهای نقدنگی.
-
تبادل توکن:
این ویژگی به کاربران امکان این را میدهد که بین اتر و توکن‌های مختلفERC20 مبادله داشته باشند. برای انجام این کار نیز از نرخ مبادله خاصی که مختص هر استخر است استفاده میشود. میزان محاسبه نیز با توجه به میزان اتریوم و توکن ERC20 موجود در آن استخر مشخص میشود.
-
استخرهای نقدینگی:
این ویژگی نیز به کاربران امکان این را میدهد که از طریق تامین نقدینگی درآمد کسب کنند. با واریز توکن در یک قرارداد هوشمند و در مقابل دریافت پاداش این کار انجام میشود.
2- صرافی غیرمتمرکز DYDX
صرافی غیرمتمرکز DYDX که از مهمترین و معروف‌ترین صرافیهای حوزه رمزارزها است ابزارهایی مانند معاملات مارجین و آپشن را به کاربران خود ارائه داده است. پیش‌تر این ابزارها محدود به صرافیهای متمرکز بودند. خدمات این صرافی که بر بستر شبکه اتریوم ساخته شده عبارتند از: وام‌گیری و وام‌دهی، معاملات اسپات، معاملات مارجین و معاملات دائمی.
3- صرافی غیرمتمرکز پنکیک سواپ
صرافی غیرمتمرکز پنکیک سواپ معروف‌ترین دکس روی شبکه بایننس اسمارت چین است و همواره سعی می‌کند امکانات و خدمات جدید و مورد نیاز کاربران را فراهم کند. پنکیک سواپ سرویس‌های جذابی به کاربران خود میدهد که عبارتند از : سواپ، تامین نقدینگی، ییلدفارمینگ، استیکینگ، لاتاری، بازارNFT، عرضه اولیه فارم و معاملات دائمی.
جمع‌بندی
صرافیهای غیر متمرکز با فراهم آوردن استخرهای نقدینگی برای هر جفت ارز دیجیتال، بستری را فراهم کرده‌اند تا کاربران و سرمایه‌گذاران بتوانند با قرار دادن دارایی دیجیتال خود به این قراردادهای هوشمند، کسب درآمد کنند. در واقع شرایط را برای ترید و معامله ارزهای دیجیتال به صورت غیرمتمرکز فراهم کرده‌اند. با وجودی که صرافیهای غیرمتمرکز در ابتدای راه خود هستند و نمی‌توان توقع زیادی داشت که در حد صرافیهای متمرکز عمل کنند اما در همین زمان محدود توانسته‌اند نظر بسیاری را به خود جلب کنند.
