«دید اقتصادی» از آن عباراتی است که حتما تاکنون بارها آن را شنیده‌ایم و در مکالمه‌هایمان از آن استفاده کرده‌ایم؛ مثلا وقتی درباره فردی موفق در زمینه کسب و کار صحبت می‌کنیم، می‌گوییم: چه‌قدر فکر یا دید اقتصادی خوبی داشته…، همچنین عباراتی حول این محور، مثلا: توجیه اقتصادی، تفکر اقتصادی و… در بسیاری از مکالمات روزمره ما استفاده می‌شود.

بنابراین در حالت کلی ما با مفهوم عبارت «دید اقتصادی» آشنا هستیم؛ اما در مباحث تخصصی اقتصادی و مالی این عبارت معنا و مفهوم مخصوص به خود را دارد که درک آن نیازمند برخورداری از دانش مالی (حداقل در سطح پایه) است. حال تصور کنید که می‌خواهیم داشتن دید اقتصادی را از دیدگاه تخصصی اما با زبان ساده برای کسی که دانش مالی خاصی ندارد توضیح دهیم. در این شرایط استفاده از مثال‌های ساده و ملموس و بسط دادن آن به مسائل اقتصادی می‌تواند موثر باشد.

کتاب دید اقتصادی اثر برادران شیف دقیقا همین کار را برای شما انجام می‌دهد. پیتر دی شیف و اندرو جی شیف داستان‌هایی که پدرشان در دوران کودکی یا نوجوانی برایشان تعریف می‌کرد و البته غالبا در حوزه کسب و کار بود را به شکل داستانی جامع درآورده‌اند و با آب‌وتاب دادن به آن، موجب پدید آمدن اثری خوش‌ساخت شده‌اند.

در ادامه به بررسی بیشتر کتاب دید اقتصادی، داستانی که روایت می‌کند، مکتب اقتصادی آن و نکات ویژه کتاب می‌پردازیم.

داستان کتاب دید اقتصادی

کتاب دید اقتصادی با روایت زندگی سه ماهی‌گیر که در جزیره‌ای کم‌جمعیت زندگی می‌کردند آغاز می‌شود. این سه نفر به صورت روزانه به ماهی‌گیری می‌پردازند و پس از بدست آوردن یک ماهی، قلاب خود را جمع می‌کنند؛ چراکه غذای روز جاریشان تامین شده است. از آنجایی که این افراد دغدغه دیگری ندارند، زمان ماهی‌گیری چندان فکرشان را درگیر نمی‌کند و به عبارتی روال زندگیشان محدود به بیدار شدن، ماهیگری، پخت و صرف آن و استراحت مجدد می‌شود.

پس از مدتی یکی از ماهیگیران توری می‌بافد و به جای قلاب از آن استفاده می‌کند؛ اما صید از طریق تور محدود به یک ماهی نمی‌شود و او می‌تواند ماهی‌های بیشتری در یک روز بدست بیاورد؛ بنابراین نیاز چند روزش تامین می‌شود و برای مدتی وقت آزاد پیدا می‌کند و در این زمان شروع به تفریح و خوش‌گذرانی می‌کند.

کمی بعد دو ماهی‌گیر دیگر این شیوه را می‌آموزند و حالا سه صیاد، چندین ماهی و چند روز وقت آزاد در داستان وجود دارد. از طرفی طی این مدت کمی به جمعیت جزیره اضافه شده و مهاجرانی در آن ساکن شده‌اند، بنابراین همه چیز برای راه‌اندازی یک کسب و کار یا به قول داستان: اقتصاد مبتنی بر ماهی، فراهم است.

همانطور که حدس می‌زنید داستان محدود به فروش ماهی توسط چند صیاد به ساکنین نمی‌شود! بلکه جمعیت روزبه ‌روز اضافه شده، تعداد ما‌هی‌گیران بیشتر و تورهای آنها بزرگ‌تر می‌شود، هر کدام عوامل بازاریابی، تبلیغات و فروش مخصوص به خود را خواهند داشت. ممکن است پس از مدتی ماهی‌های منطقه کم شود و ماهی‌گیران در این شرایط باید به فکر روشی برای ازیاد ماهی‌ها یا صید در منطقه‌ای دیگر باشند که در این شرایط هم حمل آن موضوعی جدید خواهد بود و در نهایت همانطور که متوجه شده‌اید اقتصاد مبتنی بر ماهی شکل پیچیده‌ای به خود گرفته است.

در طی بیشتر شدن پیچیدگی‌های داستان مفاهیم جدیدی مثل بانکداری، پس‌انداز، سرمایه‌گذاری، مالیات، بازار بورس، تورم، تقسیم ثروت، مدیریت تولید و مصرف و در نهایت فروپاشی یک اقتصاد هم مطرح می‌شود و خواننده با مطالعه داستانی ساده و جالب با مفاهیم پیچیده‌تر اقتصادی آشنا خواهد شد. البته نویسندگان در این داستان قصد ندارند توضیحی تخصصی درباره موضوع مذکور ارائه دهند بلکه هدف درک مفهوم کلی اقتصاد، عوامل تاثیرگذار بر شکل‌گیری، هدایت و فروپاشی آن است.

کتاب دید اقتصادی بر چه مبنای نوشته شده است؟

اگر به عنوان یک داستان به کتاب دید اقتصادی بنگریم، آن را ساده، روان و گیرا میابیم؛ اما اگر بخواهیم به صورت تخصصی در آن دقیق شویم، باید حتما این موضوع را در نظر بگیریم که کتاب با دیدگاهی معروف به «مکتب اتریشی» نوشته شده است.

مکتب اتریشی یکی از مکاتب اقتصادی است که در پی جریان‌های اقتصادی معروف به همین نام پدید آمده؛ و در کل به اندیشه‌های اقتصادی که خارج از کنترل و نفوذ دولت به وجود می‌آیند و منجر به شکل‌گیری یک بازار آزاد خودجوش می‌شوند، اقتصاد اتریشی می‌گویند.

از طرفی ممکن است یک داستان ساده نتواند مسائل پیچیده اقتصادی را به صورت کامل پوشش دهد و در این صورت سوالاتی ذهن خوانندگان را درگیر خواهد کرد و همچنین موجب انتقاد متخصصین این حوزه و البته منتقدان خواهد شد. کتاب دید اقتصادی هم از این قاعده مستثنی نیست و ایراداتی به آن وارد شده است، اما روان بودن داستان به خصوص برای کسانی که اطلاعاتشان درباره بازار سرمایه و اقتصاد ضعیف است، باعث شده طرفداران این کتاب از منتقدانش پیشی بگیرند. البته نویسندگان کتاب، خود به خوبی از این موضوع آگاه هستند و با نقدهایی که در سراسر کتاب نسبت به دیگر دیدگاه‌های اقتصادی مطرح می‌کنند، پاسخ منتقدان را از قبل آماده کرده‌اند!

نکات کتاب دید اقتصادی

کتاب دید اقتصادی یک داستان فانتزی است و گرچه ممکن است لغات یا عبارات تخصصی هم در آن به کار رفته باشد، اما هرگز برای آموختن دانش مالی و سرمایه‌گذاری کافی نیست. به هر حال این کتاب می‌تواند نقطه خوبی برای آغاز مطالعه در این حوزه و رسیدن به درکی کلی از مسائل اقتصادی در جوامع باشد.

ممکن است طی خواندن کتاب بارها با مواردی مواجه شوید که با آنها مخالف هستید و این کاملا طبیعی است! همانطور که در قبل ذکر شد، کتاب دید اقتصادی بر پایه مکتب اتریشی نوشته شده است و البته داستان، جامعه آمریکا را مبنی قرار داده؛ بنابراین لزوما تمام نوشته‌های آن نمی‌تواند با الگوهای ذهنی شما سازگار باشد.

این کتاب گزینه خوبی برای نوجوانان است که تمایل دارند وارد حوزه سرمایه‌گذاری، بورس یا راه‌اندازی کسب‌وکار خود در آینده شوند؛ اما با مطالعه کتب تخصصی تنها تعاریفی جدید یاد می‌گیرند که نمی‌دانند چگونه می‌توان آنها را در زندگی به کار برد. کتاب دید اقتصادی درکی صحیح از اقتصاد برای نوجوانان ارائه می‌دهد و به عبارتی باعث می‌شود آنها متوجه شوند که چه چیزهایی را نمی‌دانند. وقتی شخصی از آنچه نمی‌داند آگاه باشد، می‌تواند به خوبی گام‌های یادگیری را طی کند و از یک ذهن پراکنده به تفکری منسجم و سازمان‌یافته برسد و هدف و مسیر برایش روشن خواهد بود.

سخن آخر

کتاب دید اقتصادی به صورت ناخودآگاه ذهن خواننده را به چالش می‌کشد و او را درگیر مقایسه آنچه تاکنون از اقتصاد می‌دانسته با دیدگاهی جدید می‌کند؛ حتی اگر هدف خواننده  تنها لذت بردن از داستان باشد، باز هم جرقه‌هایی در ذهن او ایجاد می‌شود که دانسته‌های قبلی‌اش را زیر سوال می‌برد.

این موضوع یکی از نقاط قوت کتاب دید اقتصادی به حساب می‌آید که باعث گسترده‌تر شدن طیف مخاطبان آن نیز شده است. به عبارتی  پیتر دی و اندرو جی شیف نویسندگان کتاب از مخاطب قرار دادن قشر یا گروه سنی خاص پرهیز کرده‌اند و  بر روی انتقال مفاهیم اقتصادی به زبان ساده متمرکز شده‌اند.

بنابراین اگر شما هم از اطلاعات کمی در حوزه مالی، بورس، اقتصاد و… برخوردار هستید، مطالعه کتاب دید اقتصادی می‌تواند آغاز خوبی باشد؛ چراکه این کتاب ذهن شما را بدون خستگی ناشی از مباحث پیچیده، به سمت رسیدن به درک صحیحی از شکل‌گیری و فروپاشی یک اقتصاد هدایت می‌کند و در نهایت باعث می‌شود از این پس با ذهنی بازتر و روشن‌تر به رویدادهای اقتصادی جوامع بنگرید، برای مثال می‌توانید فواید بازار بورس بر اقتصاد کشور را بررسی کنید.